MOTORIČKE SPOSOBNOSTI DJECE UZRASTA OD 7 DO 14 GODINA

Pretklon na klupici

Period rasta i razvoja traje do oko 20. godine i odlikuje ga nekoliko faza,od kojih je period mlađih razreda osnovne škole predstavljen,osim pubertetskog,periodom najburnijih promjena antropološkog statusa organizma.U ovom periodu organizam pokazuje najveću sposobnost adaptacije na uticaje spoljašnje sredine,pod kojima se sa stanovišta kineziologije podrazumijeva fizička aktivnost.Dječji organizam u ovom periodu se odlikuje povezanošću motoričkog,kognitivnog i konativnog prostora,što je predstavljeno poznatom teorijom integralnog razvoja po Ismailu.Djeca ovog uzrasta na fizičku aktivnost reaguju svim svojim intelektualnim i konativnim kapacitetima,pa je fizičkom vježbom moguće uticati nakompletnu ličnost.Na žalost praktičara,a vjerovatno na sreću kineziologa,model motoričkih sposobnosti čovjeka još nije jasno i relativno stabilno definisan.
Dakle,nauka još uvijek treba da odgovori i na pitanje: Kakva je struktura motoričkog prostora djece? Zato je polje izučavanja motoričkih sposobnosti veoma interesantno područje za naučna istraživanja.Latentna struktura motoričkih sposobnosti čovjeka je jedno od centralnih pitanja kineziološke nauke već desetinama godina.Posebno interesantno polje je utvrđivanje strukture motoričkih sposobnosti djece,s obzirom na značajne metodološke probleme koji se javljaju pri testiranju s jedne,i veoma izražene uzročno-posledične povezanosti motoričkog,konativnog,kognitivnog i drugih antropoloških prostora djece s druge strane.Jedan od uzroka neuspjeha u utvrđivanju strukture motoričkih sposobnosti djece objašnjavan je primjenom neadekvatne metodologije istraživanja.Slaba upotrebljivost rezultata dovođena je u vezu sa mjernim instrumentima,neadekvatnim sa stanovišta njihove pouzdanosti i valjanosti,selekcioniranim uzorcima ispitanika i loše odabranim metodama za obradu podataka.Testovi visoke pouzdanosti, reprezentativnosti i veliki uzorci ispitanika,kao i primjena raznorodnih,ali adekvatnih transformacionih procedura,očigledno nije dovoljan uslov za identifikaciju strukture motoričkih sposobnosti djece.Dodatni problem predstavlja značajno učešće motivacije ispitanika u ostvarivanju dobrog rezultata.Upravo ovaj faktor bitno utiče na rezultate svakog testa za procjenu motoričkog statusa,a veoma teško je izmjeriti njegov stvarni uticaj na rezultat.Takođe,treba imati u vidu i problem trajnosti pažnje kod djece prilikom primjene testova.
Međutim,svi rezultati istraživanja ukazuju da je motorički prostor djece slabije diferenciran od motoričkog prostora odraslih,odnosno da se ili može predstaviti jednim generalnim motoričkim faktorom ili sa više faktora koji su međusobno visoko povezani, pa stoga opet predstavljaju cjelinu.Gustav Bala je pošao od pretpostavke da kod djece mlađeg uzrasta nije moguće govoriti o motoričkim sposobnostima,već da je prikladniji termin-motorički status.Manifestovanje ovog statusa u određenim motoričkim problemskim situacijama definiše kao motoričko ponašanje.Motorički status,odnosno motoričko ponašanje djece,predstavlja cjelokupnu motoričku aktivnost koju djeca izvode u igri,sportskim i rekreativnim
aktivnostima,kao i u mnogim svakodnevnim aktivnostima kod kuće i u školi i u slobodnom vremenu.Ono se može shvatiti kao rezultat: a)razvoja potencijalnih motoričkih sposobnosti,b)razvoja i broja motoričkih navika i c)mogućnost efikasnog aktiviranja potencijalnih motoričkih sposobnosti i stečenih navika na adekvatan način u datom trenutku.Motoričko ponašanje mlađe djece je generalnog tipa (Bala,G.,2007).
Na postojanje generalnog motoričkog prostora kod djece ukazuje međusobna povezanost (interkorelacija) rezultata dobijenih na osnovu primjene motoričkih testova na uzorcima ispitanika.Ova povezanost je različita kod muških i ženskih starijih i odraslih ispitanika,dok je kod djece slična,uglavnom pozitivna i statistički značajna.(Bala,G.,2007).
Proces razvoja motoričkih sposobnosti ide od opštih ka specifičnim.Motoričko ponašanje djece je značajno uslovljeno funkcionalnim mehanizmima centralnog nervnog sistema,koji ne dostiže punu oformljenost (zrelost) u periodu mlađeg školskog uzrasta,pa je to jedan od glavnih razloga nedovoljno jasne diferencijacije motoričkih sposobnosti u ovom uzrastu (Kurelić, Momirović, Stojanović, Šturm, Radojević i Viskić-Štalec, 1975).